Dünya Yaşlılara Şiddet ve Suistimal Farkındalık Günü — 15 June

Evrensel ahlak kuralları yaşlılara saygı, merhamet ve dayanışma içinde bulunmayı öngörse de, uygulamada birçok sıkıntılar yaşandığı dünya genelinde sabittir. İçinde bulunduğumuz toplumun nüfus yapısı için önümüzdeki on yıllarda meydana gelmesi öngörülen değişimlerin başında yaşlılar oranındaki artış, ailelerin küçülmesi ve yalnız yaşayanların oranının artması sayılmaktadır. Başka bir deyimle, düşen doğum oranına karşın yaşam beklentisinin artışı, toplumun daha az genç ve gittikçe daha fazla yaşlı insanlardan oluşacağına kesin gözüyle bakılmaktadır. Artan yaşlı oranının yaşlı suistimallerine olacak etkisini kestirmek ise bugün için tam olarak mümkün değildir, ancak Birleşmiş Milletler yaşlı istismarlarının sayısal olarak artacağı tahminini temel almaktadır.

Dezavantajlı bir kesimin sorunlarının çözülmesindeki ilk adım, bu konunun toplumda fark edilip hassasiyet yaratılması, sorunun önemli aktörlerin ve geniş kesimlerinin bilincine yerleşmesidir. Düsseldorf Aile ve Sosyal Politikalar Ataşeliği bu bağlamda ‘Dünya Yaşlılara Şiddet ve Suistimal Farkındalık Günü’ (World Elder Abuse Awareness Day) vesilesiyle yaşlıların günümüzde yaşadıkları sıkıntılara dikkat çeker.

Yaşlıların hayata katılımları sınırlı

İlerleyen yaşı nedeniyle çok yönlü kayıplara uğrayan, korunup kollanma gereksinimi daha çok artmasına karşın istediği oranda destek alamayan, çevresiyle ilişkileri istemi dışında azalan, mevcut sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik fırsatları kullanamayan, toplumla doğrudan dayanışmaya giremediğinden mutluluğu azalıp umutsuzluğu artan yaşlıların hayata katılımları sınırlandığından yaşam kalitesi düşer.

Yaşlılar evrensel hakları var

Her insan gibi 'onurlu bir yaşam hakkı' olduğu halde haklarını yurttaşlık hakkını kullanamayan, 'yaş'ları nedeniyle aile ve toplum içinde yeterli düzeyde desteklenmeyen, cinsiyet, ırk, etnik köken, özürleri ya da diğer konumları nedeniyle hayatın içinde negatif ayrımcılığa tabii tutulan, temel gereksinimlerini karşılamakta zorlanan, üretme potansiyelini kullanamayan, bilgi- birikim-beceri-deneyimlerinden yararlanılmayan yaşlılar evrensel haklarından mahrum kalır.

Yaşlıların da her insan gibi uygun güvenli bir çevrede yaşama, temiz su-gıda maddeleri- ilaç- beslenme-sağlık-sosyal hizmet- yeterli gelir olanaklarına sahip olma, uygun eğitim ve öğretim programlarına ulaşma, eğitsel ve kültürel etkinliklere aktif olarak katılma, aile-yakın çevre-toplum ile kuşaklar arası yardımlaşmayla desteklenme, gereksinim duyduğunda profesyonel bakım hizmeti alma, kişisel saygınlığını geliştiren hizmet ve olanaklardan yararlanma, yeni teknik ve teknolojilerinden yararlanma dahil evrensel hakları vardır.

Yaşlılar uluslar arası ve ulusal düzeydeki haklarını kullanmalı

Uluslar arası düzeydeki yaşlı haklarının dayanağını; İnsan haklarına dair sözleşmelerle, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nca (BMGK) 1. Dünya Yaşlanma Asamblesi'nde (1982) "Bağımsızlık, Katılım, Bakım, Kendini Gerçekleştirme, İtibar" başlıkları altında saptanan "Yaşlılık İlkeleri"yle, BMGK'nca 2. Dünya Yaşlanma Asamblesi'nde (2002) "Yaşlılar ve Kalkınma, Yaşlılıkta Sağlık ve Refahın Sağlanması, Olanaklar Sunan, Destekleyici Ortamların Sağlanması" başlıklı öncelikli konular çerçevesinde saptanan "Yaşlanma: Uluslar Arası Eylem Planı"yla ve "Kentsel Şart ve Deklarasyon" vb. oluşturur.

Ulusal düzeydeki yaşlı haklarının dayanağını imzalanan uluslar arası düzeydeki insan haklarına dair tüm sözleşmeler, T.C. Anayasası, sosyal güvenlik- sosyal yardım-sosyal hizmetlere ilişkin ve ilgili diğer konulardaki tüm yasal düzenlemeler ile "Türkiye'de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı (2008)" ve benzerleridir.